Jan Brokken – De vergelding
Auteur: Jan Brokken
Uitgever: Atlas Contact
Taal: Nederlands
Afmetingen: 210×211 mm
Gewicht: 473,00 gram
Druk: eerste, 2013 Amsterdam
ISBN10 9045022710
ISBN13 9789045022710
Dit boek heeft de nodige publiciteit gekregen vanwege de enorme bijval die de schrijver heeft ontvangen, maar ook door de tegenstemmen die zich afvroegen: ‘moet dat nou, roeren in die stront?’
Ik neem wat passages over uit een artikel in de Volkskrant van 18 februari en uit Trouw van 9 maart 2013.
Jann Ruyters noemt in zijn bespreking in Trouw de gebeurtenis die centraal staat in het boek ‘een aanslag van niks’ waarvan eigenlijk niet eens vast staat of het wel een aanslag was. De Duitse legerleiding ging ervan uit dat dat inderdaad het geval was en schoot uit vergelding voor de dood van hun soldaat Ernst Lange zeven inwoners van het dorp Rhoon dood en brandde hun huizen plat.
Ruyters schrijft: ‘Voor wie opgroeide met romans als “Oorlogswinter’, ‘De aanslag’, en ‘Soldaat van Oranje’ is het boek een openbaring. Na de mythevorming, nu de feiten. Na goed en fout, nu de gelaagde werkelijkheid. En dat alles verpakt als een spannende detective.’
Brokken kreeg van historicus Bert Euser toestemming diens verzamelde materiaal te gebruiken. Door kennis van hun sociale achtergrond weet Brokken begrip op te brengen voor de meisjes en vrouwen die met de Duitse soldaten omgingen.
Wat te denken van de situatie van Dirkje’s man, de Engelandvaarder, die bij thuiskomst hoort dat zijn vrouw geïnterneerd is, de kinderen zonder moeder achterbleven. ‘De oorlog wordt een hier-en-nu, losgezongen van achteraf geprojecteerde wetmatigheden en gemakkelijke oordelen.’
Jan Brokken groeide als zoon van de dominee op in Rhoon. De ontrafeling van het drama dat zich in dit dorp voltrokken heeft, doet ook nu nog de gemoederen hoog oplopen. Want ‘hij draagt nieuwe feiten aan en tilt naar boven wat in Rhoon, al dan niet ingegeven door schuldbewustzijn, bedekt bleef. Of zo snel mogelijk verdrongen werd’,’ schrijft Marcel van Lieshout in de Volkskrant. De schrijver wijst nergens schuldigen aan, bij het woord ‘schuld past altijd een kanttekening’. Zelfs de juiste toedracht kan niet onomstotelijk vastgesteld worden. Namen heeft hij uit piëteit veranderd en hij heeft op een signeerbijeenkomst in Rhoon de dorpsbewoners gevraagd om op te houden met uit te zoeken ‘wie wie is’.
Veel is onverteld gebleven in Rhoon, de verhalen liepen ook langs de lijnen van de verdeling in drie geloofsgemeenschappen. ‘Die rotoorlog’ lijkt nooit over te gaan als in 1999 een vrouw nog wordt nageroepen dat ze een dochter van een moffenmeid is.
Brokken heeft lang gedacht dat er in zijn dorp nauwelijks iets was voorgevallen in de oorlog, nou ja, die executie van zeven mensen. Toen hij zich echter ging verdiepen in de geschiedenis om uit te pluizen hoe ‘fout’ de burgemeester nu echt geweest was, kwamen de feiten pas boven water. Of hij er goed aangedaan heeft om de zaak open te breken? Soms twijfelt hij. Maar er komen ook berichten uit dorpen uit andere streken van Nederland, men vraagt: schrijf over ons dorp ook eens, hier is ook zoiets gebeurd. Of Rhoon nu een slechte naam heeft gekregen? Op tweeduizend inwoners waren er wel dertig vrouwen en meisjes die een Duitse relatie hadden, maar er zijn ook 170-190 onderduikers ondergebracht die de oorlog op die manier hebben overleefd.
Het is maar waar je naar kijken wilt, denk ik. Rhoon als metafoor voor de rest van Nederland en de complexiteit van goed en fout. Zullen we er iets van leren?
GSB
Hieronder de link naar de informatie uit de Volkskrant die wij graag met u delen.
Lees meer en discussieer mee op ons forum.
