Dick Falkena – De Keerzijde – ‘Mijn vader was fout, maar er is ook een keerzijde’
Het andere oorlogsverhaal
‘Mijn vader was fout, maar er is ook een keerzijde’
Dick Falkena groeide op in het Den Helder van de jaren vijftig. Hij speelde graag op door oorlogsgeweld kaal geslagen plekken in de marinestad. Soms verbood een moeder haar kind echter om met Dick te spelen.
Pas toen hij volwassen was, begreep Falkena hoe dat kwam. Zijn vader, Djurre Falkena, bleek met zijn transportbedrijf voor de Duitsers aan de Atlantikwall te hebben gewerkt. ,,Mijn vader was fout, daar is geen twijfel over”, concludeert de auteur na diepgaand onderzoek van vele bronnen. ,,Maar er zat ook een keerzijde aan zijn verhaal.”
In een zeer persoonlijk relaas gaat de in Doetinchem wonende Dick Falkena op ontdekkingstocht naar het oorlogsverleden van zijn ouders en stelt zich daarbij voortdurend de vraag: wat heeft hen toch bewogen? Het resultaat van zijn naspeuringen is het rijk geïllustreerde boek: De Keerzijde.
Het honderd pagina’s tellende boek, uitgevoerd in harde kaft en full color, wordt vrijdag 18 april om drie uur gepresenteerd in Fort Kijkduin in Den Helder. Er zijn vrijwel geen boeken gemaakt door de tweede generatie van mensen die in de Tweede Wereldoorlog voor de bezetter gewerkt hebben. Ook bijna zeventig jaar na de Bevrijding rust er een taboe op het ‘fout’ zijn in de oorlog. Dick Falkena spaart zijn vader niet: ,,Hij is veel te ver gegaan. Daar is hij ook voor gestraft, maar ik heb ontdekt dat er na de oorlog van alles bijgesleept werd om hem zwaarder te raken dan hij eigenlijk verdiende. Zo zijn er valse getuigenissen afgelegd en is serieus geprobeerd om hem tegen de regels in een beroepsverbod op te leggen.’’
In en om de marinestad hebben de Duitsers in de eerste helft van de jaren veertig een indrukwekkend deel van de Atlantikwall laten bouwen. Veel van die bunkers en versperringen zijn nog in het landschap terug te vinden. De vader van Dick Falkena heeft daar met zijn transportbedrijf en honderden werknemers een cruciale bijdrage aan geleverd. Alle bouwmaterialen die naar Den Helder werden aangevoerd per schip en treinwagon, zijn door het bedrijf van Falkena en zijn compagnon Geert van Os over de bouwterreinen verspreid. Het duo schakelde daarvoor werkloze groentemannen en andere bezitters van paard en wagen in.
Ook de vader van de auteur was oorspronkelijk groenteboer, maar aangezien Den Helder constant doelwit was van luchtaanvallen, ontvluchtte de bevolking de stad. De groenteboeren konden niets meer verdienen en kwamen – zoekend naar een alternatief – bij de bezetter uit. Dick Falkena: ,,Het begon onschuldig. Met karren vol zand rijden naar militair vliegveld De Kooy om verdedigingswallen voor de hangars aan te leggen. Maar het ging van kwaad tot erger, want Hitler wilde een Atlantikwall bouwen en ook daarvoor werd het bedrijf van mijn vader ingeschakeld. Er zijn honderden bunkers gebouwd en Falkena & Van Os hebben daar alle bouwmaterialen voor vervoerd.’’
Na ‘dolle dinsdag’ werd het de compagnons duidelijk dat de bevrijding slechts een kwestie van tijd was. Het werk werd minder en omwille van de veiligheid werd uitgeweken naar Ureterp in Friesland. Op 4 mei 1945 krijgt het einde van de oorlog daar een dramatische wending.
Volgens Dick, die in 1950 geboren werd en van zijn vader en moeder nooit het ware oorlogsverhaal gehoord heeft, was de ontdekking van de collaboratie een grote schok. ,,Ik kwam pas achter het oorlogsverleden van mijn vader toen ik een oude geldkist opende die hij na zijn dood had achtergelaten. Daar zaten documenten in die er op wezen dat hij in 1945 was opgepakt voor heulen met de vijand en dat hij twee keer een lange periode gevangen heeft gezeten in het Helderse Fort Erfprins.’’
In zijn boek De Keerzijde schetst de schrijver het milieu van zijn ouders begin jaren veertig en vertelt chronologisch het verhaal van de collaboratie. Zijn achtergrond als FIOD-rechercheur kwam Dick daarbij goed van pas. Zo heeft hij alle gerechtelijke dossiers over zijn vader en diens compagnon gelicht en deed hij diepgaand onderzoek in Den Helder. Hij sprak met diverse ooggetuigen en oud-werknemers van Falkena & Van Os in Den Helder en vond zo de ontbrekende puzzelstukjes uit het dramatische verhaal van zijn vader en moeder. ,,Ik praat het gedrag van mijn vader absoluut niet goed’’, stelt Dick Falkena. ,,Hij was een schuinsmarcheerder en had niet voor de Duitsers moeten blijven werken, maar in mijn boek besteed ik ook aandacht aan de andere kant van de medaille. Wat mijn vader gedaan heeft, is immers van invloed geweest op mijn jeugd. Daarom is dit een persoonlijk boek geworden, dat ik wel moest schrijven om het verleden helder te krijgen.’’
De Keerzijde is (ook als e-book) te verkrijgen via de website
De boekhandel: ISBN 978-90-822049-0-2
Adviesprijs per boek: € 19,95 (e-book: € 14,95)
Meer informatie: d.falkena@upcmail.nl
Lees hier het past verschenen artikel uit de Schager courant Schager courant 11 maart 2014
Lees meer en discussieer mee op ons forum.
