De door de overheid en de kerken gepropageerde verzoening van de Nederlanders met hun eertijds ‘foute’ landgenoten bleef uit. In plaats daarvan koesterden zij een zwart-witbeeld van de bezettingsjaren en identificeerden zij zich massaal met het verzet. Dat leidde tot een onverzoenlijke houding tegenover kinderen van ‘foute’ ouders. Eén derde van de respondenten herinnert zich een slechte relatie met familieleden en buren. De grootste problemen hielden zij met andere kinderen. Een op de vier respondenten werd regelmatig gepest of uitgescholden, terwijl een op de zeven lijfelijk te grazen werd genomen. ‘Leerkrachten hebben veel bijgedragen om haat te zaaien,’ noteert een anonieme respondent. ‘Ze deden er niets aan als je werd gepest. Deden er zelfs aan mee. Bij geschiedenis moest ik voorlezen over de oorlog. De leraar zei dan tegen mij: “Daar weet jij natuurlijk alles vanaf.”’

Veel NSB-kinderen kregen van huis uit de boodschap mee hun mond te houden en vooral niet op te vallen. ‘Ik wilde het verleden van mijn ouders verbergen, want ik was veel te bang dat het consequenties zou hebben als men erachter kwam,’ schrijft D. Verheij (62). ‘Ik stond angstig in het leven. Werd op het schoolplein vaak gepest of geslagen. Ik verkrampte dan helemaal. In de klas kon ik moeilijk meekomen. Daar schaamde mijn moeder zich voor.’ De meeste ouders kropen zelf ook in hun schulp. Van maatschappelijke, sociale of politieke activiteiten was geen sprake meer. De oud-NSB’ers ‘hadden hun lesje geleerd’ of waren bang voor vragen. Zodoende werden ook de kinderen meestal ver weg gehouden van de voetbalclub, het drumkorps, de padvinderij.

De angst was niet altijd onterecht, merkte Jan Schutrup (58) op de hervormde zondagsschool: ‘NSB-kinderen moesten apart zitten en kregen met Kerst niets.’ Een praktijk die direct in strijd was met de kanselboodschap uit 1945 waarin de gezamenlijke kerken hun gelovigen opriepen ten aanzien van ‘foute’ Nederlanders ‘de barmhartigheid van Christus’ te betrachten. Net als bij de overheid gold in de kerken blijkbaar dat men aan de top vergevingsgezinder was dan aan de basis.

Door: Bas Kromhout
Bron: Historisch Nieuwsblad