Expositie ‘Interneringskamp’ in Herinneringscentrum Westerbork
HOOGHALEN – Onbekend maar ook bizar: kamp Westerbork als interneringsplek voor ‘foute’ Nederlanders! Waar op 12 april 1945 876 Joodse gevangenen werden bevrijd, stroomden binnen twee weken de eersten van 8.000 NSB’ers, SS’ers en andere van collaboratie met de nazi’s verdachte mensen hetzelfde kamp binnen. Mannen, vrouwen maar ook kinderen.
In dit nieuwe gebruik was kamp Westerbork niet uniek: na de Tweede Wereldoorlog werden naar schatting tussen de 120.000 en 180.000 mensen voor een korte of langere periode in Nederland geïnterneerd. In kamp Westerbork, de enige plek in Drenthe die voor deze functie geschikt werd geacht, kwam uiteindelijk 5 à 8 procent van deze verdachten terecht. Hiermee is Westerbork een van de grootste – èn van de langst in gebruik gehouden – Bewarings- en Verblijfskampen in Nederland geweest. Maar Interneringskamp Westerbork was wel één van de meest bijzondere Bewarings- en Verblijfskampen. Op het moment dat de eerste geïnterneerden het kamp betraden, werd Westerbork nog door bevrijde Joden bevolkt. Een aanzienlijk deel van deze Joden werd daarbij zelfs ingezet in de bewaking van de nieuwe gevangenen. Dit tezamen met de komst van de Binnenlandse Strijdkrachten en aantal vertegenwoordigers van het Militair Gezag leidden er toe dat er zich in de loop van de eerste maanden een grote machtsstrijd in het kamp aftekende. In de daaruit voortvloeiende chaos kreeg willekeur alle kans. Het waren de geïnterneerden die hiervan het slachtoffer werden. Naar de gezondheid van deze nieuwe gevangenen keek in de zomer van 1945 namelijk praktisch niemand om. Slechte dagelijkse leefomstandigheden, onvoldoende voorzieningen, aanrandingen en zowel psychische- als fysieke mishandelingen waren hierdoor aan de orde van de dag. Niet minder dan 89 geïnterneerden zouden uiteindelijk in de eerste maanden ten gevolge van de chaos in het kamp sterven. Pas in september 1945 zou er verbetering in de situatie optreden. Op 1 december 1948 kwam er een einde aan het Interneringskamp Westerbork, en zou Westerbork zich opmaken voor een nieuwe bewoningsgeschiedenis. De tentoonstelling over het Interneringskamp Westerbork is vanaf 2 december 2008 tot en met 31 maart 2009 te zien in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork met daarin unieke brieven, bijzondere persoonlijke verhalen en nooit vertoonde kleurenfilmbeelden van kamp Westerbork.
Conservator Guido Abuijs van het herinneringscentrum wil in deze tentoonstelling graag mensen op film hun verhaal laten doen, zodat dat op beeldschermen in de expositie getoond kan worden. Maar het valt nog niet mee om oud-geinterneerden over te halen om voor de camera plaats te nemen.
Tevens zal er een publicatie en educatief materiaal bij de tentoonstelling verschijnen. In dit kader worden ook themadagen georganiseerd op 20 december 2008 met als thema Kind van de oorlog en op 7 februari 2009 met thema ‘Fout?’.
