Dick Kampman – De NSB en de NSB’ers

Beeldvorming NSB vraagt om nuancering – socioloog Kampman publiceert studie over collaboratie

Er bestaan nog altijd vooroordelen en misvattingen over de rol van de NSB en de NSB’ers voor, tijdens en direct na WO II. Dit betoogt socioloog Dick Kampman (1938) in een studie naar collaboratie in Nederland. Hij komt tot een aantal opmerkelijke bevindingen.

Vergelijking van beschikbare cijfers laat vermoeden dat naar schatting enkele honderden NSB-leden zich hebben schuldig gemaakt aan misdaden tegen de menselijkheid. Op een totaal van circa 100.000 leden komt dat neer op minder dan 0,5 procent. Verder schat hij dat 99% van de NSB’ers niet of licht bestraft is. Lichte bestraffing betreft lage kaderfuncties, colporteren van kranten, geld ophalen voor Winterhulp en ‘vreemde krijgsdienst’.

Kampman constateert dat over het antisemitisme van de NSB-achterban weinig bekend is en mogelijk wordt overschat. Op basis van eigen onderzoek en dat van anderen veronderstelt hij dat antisemitisme geen belangrijk motief vormde voor aanmelding bij de NSB. Voor Partijleider Mussert was antisemitisme in elk geval geen primaire drijfveer.

Van belang is ook de fractievorming binnen de NSB. Kampman schat dat circa 92% van de leden tot de Mussert-fractie behoorde, die een patriottistisch, gematigd nationaalsocialisme voorstond, en dat circa 8% van de leden meer op Duitsland georiënteerd was.

Kampman komt tot deze bevindingen als onderdeel van een sociaalwetenschappelijke analyse van geschiedschrijving en literatuur. Belangrijkste doel voor hem is het zichtbaar maken van mechanismen van beeldvorming.

Kampman is zelf kind van NSB-ouders en studeerde sociologie aan de VU. Hij mist in de publieke opinie de erkenning dat collaboratie een paradoxale voortzetting is van het recht op vrije meningsuiting. Een visie die wat hem betreft zeker géén instemming betekent met de politieke opvattingen van de NSB en NSB’ers.