NSB veel fouter dan gedacht – Bas Kromhout

De NSB heeft ten onrechte de reputatie ‘slechts’ meelopers te zijn geweest van de nazi’s. Dat zegt journalist en historicus Bas Kromhout. Uit zijn bundeling van verschillende NSB-artikelen uit die tijd, blijkt dat antisemitisme wel degelijk de kern was van het gedachtegoed van de NSB.

Kromhout: ‘Van de NSB is blijven hangen dat ze eerder pro-Duits waren dan oprecht antisemiet. Het waren meelopers werd gedacht.’ Maar dat beeld moet worden bijgesteld, volgens Kromhout. Opmerkingen als: ‘een kankergezwel en Nederland moet worden bevrijd van de joden’ zag je in Nederland nog voordat de Duitsers daartoe opriepen.

Mussert
Ook het beeld dat in het algemeen van NSB-leider Anton Mussert bestaat is te rooskleurig. Dit komt mede door de Duitse satire van die tijd. ‘Mussert werd afgeschilderd als een na-aper, als iemand die Mussolini en Hitler wilde nadoen.’ Wat ook een rol speelt is dat historici zich te veel hebben laten leiden door hoe de Duitsers naar de NSB keken. ‘De nazi’s zagen de NSB niet voor vol aan.’ Dat is het algemene beeld dat door de geschiedenis is blijven bestaan.

Als historicus is Kromhout geschokt: ‘Ik wist niet dat het antisemitisme zo zeer de kern van het gedachtegoed van de NSB was.’ Bart van de Boom is universitair docent moderne Nederlandse geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Hij schreef onder andere het boek ‘Wij weten niets van hun lot’, waarin hij stelt dat de‘gewone’ Nederlander tijdens de oorlog geen concrete kennis had van de Holocaust,’ is ook geschokt. ‘Als je de stukken leest dan schrik je inderdaad van het fanatisme daarvan. Wat de nazi’s en de NSB deden was een religieuze minderheid constant afschilderen als wezensvreemd.’

Wilders en Trump
In de opkomst van het rechtspopulisme van Wilders en Trump, ziet Van de Boom wel parallellen tussen hoe er toen over joden gesproken werd en over hoe er nu over de moslims gesproken wordt. De vergelijking van de PVV met de NSB gaat Van de Boom te ver. Wel ziet hij elementen uit ‘het duistere verleden’ die lijken op elementen uit het heden’. En dat verontrust hem.

Het hele interview met Bas Kromhout en Bart van de Boom kun je hier terugkijken en -luisteren.

Bron: NPO 1