Bettina Drion – Porselein

Auteur: Bettina Drion
Uitgeverij Marmer: laatste druk mei 2013
Taal: nederlands
Pagina’s: 286
ISBN 9789460680335

In het bulletin van juni 2011 is al iets over dit boek gezegd. Nu ik het gelezen heb wil ik er nog een en ander over kwijt.

In het boek wisselen verleden en heden elkaar af in de verhalen over respectievelijk Sam en Suzan, zijn kleindochter. Sam, die getrouwd is met Emma, komt mede door toedoen van zijn zwager, in het spoor van de NSB. In 1933 moet hij als ambtenaar zijn lidmaatschap opzeggen, maar in de oorlog kan hij zich weer aanmelden. Hij komt over als een man die er geen uitgesproken (nationaal-socialistische) idealen op na houdt, maar meer om pragmatische redenen lid van de partij is geworden. Zijn verhaal laat duidelijk zien hoe in alle oprechtheid en onschuld een eerste stap gezet kan worden zonder dat ook maar op een of andere manier geweten kan worden waar de weg die gekozen is toe leidt. Als eenmaal het besef doordringt dat hij handelingen moet verrichten (op de gemeentelijke burgerlijke stand) die hij liever niet zou doen, is er eigenlijk al geen weg terug meer. Zo moet hij verder gaan en steeds dieper verwikkeld raken in acties die hij niet wil. Hij wordt gearresteerd wegens spionage, maar aan de uitvoering van die spionageopdracht is hij samen met zijn maat helemaal niet toegekomen. Arrestatie op grond van een niet verrichte daad waaraan hij zich wilde onttrekken. Hij is in de ondervragingen te eerlijk en eigenlijk ongelooflijk naïef en dat kost hem letterlijk de kop, vlak voor het einde van de oorlog. Rancune behoort, denk ik, tot de mogelijke drijfveren van mensen uit zijn omgeving die hem op beslissende momenten hadden kunnen redden, maar het niet hebben gedaan. Is hun dood door medeplichtigheid te verwijten?

Suzan krijgt een eerste vermoeden van de keuze van haar grootvader als ze een feestelijke bijeenkomst meemaakt, waar de grootvader van haar vriendin Anke de hoge onderscheiding van het Israëlische instituut YadvaShem uitgereikt krijgt voor zijn verdiensten in het verzet. Mede door die omstandigheden voelt ze zich heel gespannen worden. Ze durft niet op onderzoek uitgaan, want wàt als blijkt dat haar grootvader bij de NSB was en schuldig is aan de dood van verzetsvrienden van Anke’s grootvader? Anke gaat wél en heel voortvarend op onderzoek uit en haalt nogal wat boven water, vrij ongevoelig voor de angsten van Suzan. Deze beseft namelijk, dat je nooit terug kunt naar de tijd van niet-weten. De angst van het niet-weten en het half-weten heeft Suzan lang in de greep gehouden, maar als ze uiteindelijk de moed vindt om de dossiers te gaan inzien en ze leest, kan ze veel spanning van zich af laten glijden.

De schrijfster laat enkele lijnen in het boek onafgemaakt. Dat vind ik sterk.
Het boek laat zien hoe het verleden doorwerkt tot in de kleinkinder-generatie toe, vanwege het zwijgen en het geheim. Suzans vader heeft als kind van… veel meegemaakt, maar het ontbrak hem aan energie en moed om het verleden open te breken. Suzan doet dat wel en breekt daardoor de macht die van een familiegeheim uitgaat. Pas als de onzichtbare factor is ontdekt kan de storende werking ervan verdwijnen.

Het is een mooi en vlot geschreven boek dat in beide verhaallijnen naar een climax toewerkt. Het is gebaseerd op Bettina’s eigen familieverhaal.
Het is voor alle (klein)kinderen van mensen die de bezetter op enige manier steunden, belangrijk dat hun problematiek opnieuw in een boek aan de orde komt en zo beschikbaar is voor het grote publiek.
GSB

Lees meer en discussieer mee op ons forum.

cover eerste druk:

Persbericht:
Persbericht Bettina Drion – Porselein