Bettina Drion – Scherven

Auteur: Bettina Drion
Uitgeverij Marmer Boeken BV
Taal Nederlands
Datum Maart 2013
Pagina’s 185
ISBN 978 94 6068 1240
Bettina Drion in SCHERVEN – Nazaten van foute Nederlanders over hun familieverleden.

Bettina Drion is de kleindochter van een NSB’er. Haar grootvader werd aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, op 3 mei 1945,in Kamp Vught geëxecuteerd wegens landverraad en spionage. Haar in 2011 gepubliceerde roman Porselein is op haar grootvaders daden gebaseerd.

In Scherven vertellen Bettina Drion en andere NSB-nazaten over de foute keuzes van hun (groot)ouders. Over het ontkennen of verstoppen van een belangrijk deel van de familiegeschiedenis.
Over de periodes van isolement, eenzaamheid en de identiteitsproblemen. Over de noodzaak die ze voelen om de daden van het “foute familielid” tot op de draad uit te zoeken. Over de loyaliteit naar de foute familieleden en over het gevoel verstrikt te zijn in een verleden dat niet van hen is.
Maar ook vertellen ze over de angst die ze hebben om op hun familieverleden afgerekend te worden en over de opluchting er eindelijk open over te kunnen spreken.

Na de publicatie van Porselein werd Bettina Drion vaak gevraagd of het beter is te zwijgen over het verleden of om dit zwijgen te doorbreken. Deze vraag vormde het uitgangspunt voor Scherven.

Naar schatting tien procent van de Nederlandse bevolking heeft in zijn of haar familie wel een familielid dat “fout” is geweest in de Tweede Wereldoorlog.
De meeste van deze NSB-nazaten zwijgen, vooral uit schaamte, maar soms ook uit verdriet. En dit kan grote gevolgen hebben, want er is sprake van veel onverwerkt leed, enorme schuldgevoelens, trauma’s en ongegronde angsten. In veel gevallen duurt dit voort van generatie op generatie.
Nu de oorlog bijna zeventig jaar achter ons ligt en er steeds minder Nederlanders zijn die de oorlog bewust hebben meegemaakt, is het tijd dat deze zwarte bladzijde in de Nederlandse geschiedenis bespreekbaar wordt. Zodat de kleinkinderen en achterkleinkinderen van NSB’ers niet langer de hoeven te lijden onder de keuzes van hun voorouders.

Recensie:
In haar boek ‘Porselein’ schreef Bettina Drion de geschiedenis van grootvader Sam en kleindochter Suzan, op basis van haar eigen familiegeschiedenis.

In haar nieuwe boek, ‘Scherven’, beschrijft Bettina in het eerste hoofdstuk de lange weg die zij en haar vader moesten gaan voordat hun in het fictieve verhaal van Sam en Suzan verpakte familiegeschiedenis als boek kon verschijnen. In de volgende hoofdstukken schrijft ze over de levensverhalen van vier mensen waarvan de (groot)vader en/of moeder tijdens de oorlog de kant van de bezetter had(den) gekozen. In deze hoofdstukken staat in aparte kaders informatie over bijvoorbeeld de NSB, de Germaanse SS en Waffen SS, het Nationaal Archief, de Bijzondere Rechtspleging en Werkgroep Herkenning.

Heel herkenbaar is haar moeizame tocht vanaf het moment dat ze zekerheid krijgt over het feit dat haar grootvader bij de NSB is geweest totdat ze in staat is er mee in de publiciteit te treden. Het kost tijd om de waarheid te accepteren, tijd voordat ze aan haar vader naar zijn herinneringen durft te vragen. Hij op zijn beurt heeft tijd nodig om zich dingen te willen herinneren. De zoektocht wordt een poosje stop gezet als haar vaders gezondheid in de knel dreigt te komen en als zij het niet verstouwen kan dat haar grootvader misschien collega’s heeft verraden. Ze gaat pas verder als ze Woody ontmoet met wie ze voortaan op pad kan gaan en haar emoties kan delen. Het fictieve verhaal schept de nodige afstand zodat de feiten die aan het licht komen te hanteren zijn. Toch besluit ze om bij de publicatie van het boek open kaart te spelen en het zwijgen over haar familieachtergrond te doorbreken. En ze is trots op haar vader die door de tocht, hoe moeizaam ook, zijn stugheid achter zich heeft kunnen laten, opgebloeid is en nu naar voren durft te komen, eindelijk zijn schuilhoek uit.

In het verhaal van Christian valt op dat hij pas echt zijn familiegeschiedenis leert kennen als hij het dossier van zijn vader heeft gelezen. Daaruit blijkt dat deze door een buurman aangegeven is, maar dat daartegenover negen andere buurtgenoten voor hem gepleit hebben omdat hij verzetsdaden heeft uitgevoerd. Jammer dat de schaamte en de schuldgevoelens over zijn aanvankelijke politieke keuze kennelijk zo sterk waren dat de trots op zijn latere keuze voor het verzet daardoor tenietgedaan werd en hij over alles gezwegen heeft.

Evenals bij Christian werd voor Anniek een crisis in haar leven het beginpunt van het uitzoeken van haar familiegeschiedenis. Ze kreeg contact met Herkenning, ontving een adres van een therapeute die met de problematiek op de hoogte is, maar ging pas jaren later naar haar toe. Wat haar steeds meer benauwde was dat ze het nooit aan haar kinderen had verteld en ook dat ze niet precies wist wat haar vader in de oorlog had gedaan. Bezoek aan het Nationaal Archief, samen met haar therapeute, gaf duidelijkheid en opluchting. Haar kinderen reageerden ook positief.

De enige die onder eigen naam in het boek voorkomt is Grimbert Rost van Tonningen. Zijn bekende naam heeft hem als kind en in de puberteit veel narigheid bezorgd, die heeft later echter ook deuren voor hem geopend. Hij heeft pas geleidelijk aan begrepen welke ideeën zijn vader en moeder aanhingen, maar er is bij hen geen familiegeheim geweest dat, juist doordat het niet geweten werd, onrust en schade kon aanrichten. Hij prijst zich daar gelukkig mee, evenals met de omstandigheid dat hij niet in oorlogstijd geleefd heeft. Was dat wel zo geweest, dan had hij waarschijnlijk niet aan de druk van de familie kunnen ontkomen. Nu had hij steeds op de goede momenten krachtige personen naast zich die hem konden steunen in het zoeken van zijn eigen weg.
Marianne is het kleinkind van een grootvader die tijdens de oorlog burgemeester was in een gemeente in de Betuwe. Omdat haar ouders nog leven moet er in haar verhaal het een en ander weggelaten worden, ze wil hen niet in problemen brengen. Haar moeder heeft in de internering genoeg nare dingen meegemaakt, al heeft ze zich daar nooit precies over uit gelaten. Marianne lijdt aan een angststoornis die waarschijnlijk terug te voeren is op de verzwegen verhalen in haar familie. Toen ze op internet toevallig gegevens over haar grootvaders veroordeling vond, was dat het signaal om de zaak verder uit te zoeken. Ook voor haar betekende een bezoek aan het Nationaal Archief een opluchting, vooral omdat er ook brieven in de dossiers zaten die een gunstig oordeel over haar grootvader uitspraken.

Bettina heeft met meer nazaten van NSB’ers gesproken, maar zij trokken zich toch op een bepaald moment terug, hetzij op verzoek van familieleden, hetzij vanwege eigen angst de gevolgen niet aan te kunnen, ook al zou hun verhaal onder pseudoniem verteld worden.

Dat maakt duidelijk dat het in 2013 voor sommige mensen nog te moeilijk is om openlijk over het verleden te spreken, vanwege de angst niet begrepen of afgewezen te worden. Het maakt ook duidelijk dat er nog steeds signalen uit de samenleving komen dat mensen op het verleden van hun (groot)ouders afgerekend kunnen worden, ondanks een duidelijke mentaliteitsverandering anderzijds om mensen op hun eigen merites te beoordelen. Bettina en de door haar geïnterviewden vinden het heel belangrijk hun steentje bij te dragen aan een verdere mentaliteitsverbetering.

GSB
Doormiddel van dit “INKIJK-EXEMPLAAR” kunt u als eerste een indruk krijgen van dit boek “SCHERVEN”.

Bettina Drion (1968)
publiceerde enkele korte verhalen en de romans Een doodgewone week en Porselein, een roman over het oorlogsverleden van haar grootvader.
Tot haar achtentwintigste wist zij niets van de NSB-geschiedenis in haar familie. Nadat ze erover hoorde, wilde ze er in eerste instantie niets mee te maken hebben.
Pas tien jaar later besloot ze het verleden van haar vaders vader te onderzoeken. Zo ontdekte ze de confronterende feiten over haar grootvader in de archieven.
Tijdens de vijf jaar dat ze schreef aan de roman Porselein voerde ze vele intensieve en soms moeizame gesprekken met haar vader over die ontdekkingen en over de enorme gevolgen van de foute keuzes van haar grootvader voor de familie en het gezin.

Bezoek hier de website van Bettina Drion.

Interview Bettina Drion Telegraaf boek Scherven:
Telegraaf interview (1.) 4-5-2013 Scherven
Telegraaf interview (2) 4-5-2013 Scherven
Telegraaf interview (3.) 4-5-2013 Scherven