Category Archives: nieuws

  • -

Info gevraagd over mensen in West-Zeeuws-Vlaanderen WO2

Geachte leden van de werkgroep Herkenning,

Vraag:

Ik ben voor een boek wat ik aan het schrijven ben op zoek naar informatie over de omstandigheden van mensen in West-Zeeuws-Vlaanderen na de oorlog die tijdens de oorlog Duitsgezind waren geweest of daarvan waren beschuldigd. Mocht iemand daar meer over weten wellicht door ervaringen van ouders of grootouders, die dat zelf in West-Zeeuws-Vlaanderen hebben meegemaakt dan ben ik daarin zeer geïnteresseerd. Misschien zijn er ook wel dagboeken of andere documenten bewaard gebleven die informatie bevatten over de situatie daar van deze groep na de oorlog.

Voor mij is het prima, als iemand daar de voorkeur aan geeft, dat ik mogelijke informatie, anoniem via het bestuur van de werkgroep ontvang.


Toelichting vraag en aanvullende informatie:

Ik ben bezig met een biografie van Sjef van Dongen. Sjef van Dongen werd in 1928 een bekende Nederlander/Poolheld door zijn deelname aan een extreem zware reddingsexpeditie naar een neergestorte Italiaanse zeppelin boven Spitsbergen. In de jaren ’30 werd hij winkelier in de plaats Oostburg in West-Zeeuws-Vlaanderen. Daar raakte hij tijdens de oorlog betrokken bij het verzet en verrichtte humanitaire taken. Na de oorlog werd hij een van de voortrekkers van de wederopbouw van West-Zeeuws-Vlaanderen. Die streek was bij de zware gevechten bij de slag om de Schelde vrijwel geheel verwoest. En dan vooral door de geallieerde bombardementen. Later speelde van Dongen nog een rol bij de Watersnoodramp in 1953. Hij werd Tweede kamerlid en lid van Gedeputeerde Staten van Zeeland.

Om een beter beeld te krijgen van de situatie tijdens de oorlog in Oostburg heb ik ook dossiers van ‘foute’ Oostburgers in het Nationaal Archief geraadpleegd. Zo wilde ik een goed beeld krijgen wat de situatie in West-Zeeuws-Vlaanderen was in relatie tot de hoofdpersoon van mijn biografie. Ik weet ook een aantal dingen van de situatie van het kamp in Sluis en het vrouwenkamp in Groede.

Bij mijn onderzoek van dossiers in het Nationaal Archief zijn me een aantal dingen op gevallen:

  • mijn hoofdpersoon die toen al burgemeester van Aardenburg was, schreef een positieve verklaring voor één van de ‘foute’ Nederlanders die kon worden gebruikt bij het proces van deze persoon;
  • een andere prominent van het verzet in Oostburg nam in de jaren na het strafproces op voor een veroordeelde ‘fout’ persoon. Hij schreef naar instanties positief over hem en bekommerde zich over het gezin van deze persoon;
  • een andere veroordeelde kon na enige tijd zijn rol in de samenleving in Oostburg weer op nemen. Hij werd voorzitter van de VVV en was betrokken bij ontvangsten op het gemeentehuis;
  • een prominent lid van de Kultuurkamer kreeg in Oostburg als leraar op de HBS weer een tweede kans;
  • een vriend van mij speelde als kind altijd op een boerderij van een veroordeelde NSB’er. Dat werd op geen enkele manier belemmerd;
  • een andere veroordeelde werd later in het nabij gelegen Aardenburg lid van de gemeenteraad.

Uit dit soort gegevens zou kunnen blijken dat er in West-Zeeuws-Vlaanderen en vooral in Oostburg sprake was van een zeer aanzienlijke mate van vergevingsgezindheid. Men werd na het uitzitten van de straf of zelfs nog tijdens de straf weer opgenomen in de samenleving. Het schrijnende isolement en het nagewezen worden om de achtergrond van ouders of grootouders zou in deze gemeenschap veel minder hebben kunnen spelen. Maar of ik deze conclusie zomaar mag trekken weet ik niet. Dus geschreven bronnen en verhalen van kinderen en kleinkinderen kunnen heel anders zijn of dat beeld nuanceren. En omdat ik het beeld van de situatie zo waarheidsgetrouw wil vertellen in mijn boek is dat voor mijn onderzoek belangrijk.

Alvast hartelijke dank voor het lezen van mijn omroep!

Met vriendelijke groet,

Michiel Somers
Gerbrandysingel 61
6836 KS Arnhem
06 – 44832872

Informatie liever via het secretariaat laten lopen, stuur dan naar: secretariaat@werkgroepherkenning.nl


  • -

Persbericht CABR Open en Digitaal 1-1-2025

Persbericht SWH

29 april 2024

De openbaarmaking en digitalisering van het archief met betrekking tot de Bijzondere Rechtspleging per 1 januari 2025 roept veel reacties op in de samenleving. Het bestuur van de Stichting Werkgroep Herkenning, die steun geeft aan de nabestaanden van degenen die destijds werden verdacht van collaboratie, heeft zich beraden op haar standpunt.

De datum van openbaarmaking heeft een wettelijke basis en staat niet ter discussie. De wijze waarop het archief van de processtukken en andere informatie over de verdachten van collaboratie in de Tweede Wereldoorlog bewaard, openbaargemaakt zal worden wel. Met name de digitalisering en het online plaatsen van deze 485.000 dossiers bestaande uit 30 miljoen documenten in de twee jaren daarna roepen belangrijke zorgen en vragen op.

Het bestuur van de werkgroep Herkenning vindt het om meerdere redenen van groot belang dat er meer openheid komt over deze pijnlijke fase van de geschiedenis. Deze openheid dient ertoe het handelen van de overheid gedurende de Bijzondere Rechtspleging te kunnen beoordelen en controleerbaar te maken voor de burgers. Daarmee de samenleving in staat gesteld inzicht te krijgen in de wijze waarop de afrekening met de verdachten van collaboratie heeft plaatsgevonden. Wij, als nabestaanden, delen van harte het recht op en het belang van openbare controle en evaluatie. Een volk dat zijn geschiedenis niet kent, tot in de meest pijnlijke details, is niet in staat om te leren van het verleden. Datzelfde geldt voor de overheid en zeker waar het gaat om deze precaire periode van afrekening met de collaboratie en herstel van de rechtsstaat na WOII.      

Omdat het hier gaat om een archief met zeer gevoelige gegevens, in politieke en persoonlijke zin, is het risico aanwezig dat deze, eenmaal openbaar en gedigitaliseerd, pijnlijke details kunnen prijsgeven voor nabestaanden of misbruikt kunnen worden door derden voor aantijgingen tegen nabestaanden. Om deze reden heeft de Stichting besloten deel te nemen aan een Ethisch beraad met andere betrokkenen, zoals nabestaanden van verzets- en Joodse zijde en het National Archief, dat is ingesteld om deze openbaarmaking en digitalisering te begeleiden.

Allereerst is er behoefte aan additionele toetsing van deze gedigitaliseerde wijze van openbaarmaking aan de privacywetgeving, dat onderzoek is inmiddels gaande. Daarnaast vinden wij het van het grootste belang dat er toegankelijke procedures zijn voor nabestaanden die zich ernstig en onevenredig benadeeld voelen door de online beschikbaarstelling. Een omschrijving daarvan is moeilijk vooraf te bepalen en daarom is een vorm van toetsing door een beroepscommissie wenselijk voor schrijnende gevallen. Een precieze definitie daarvan is vooraf niet te geven, vandaar dat er een commissie wordt ingesteld ter beoordeling. Op de derde plaats bepleiten wij een gefaseerde invoering van de online beschikbaarheid gedurende de komende twee jaar zodat er nog ervaringen kunnen worden opgedaan en verbeteringen worden aangebracht.

Tenslotte kan ook het instellen van een laagdrempelige informatiedesk waar burgers terecht kunnen met inhoudelijke vragen en tevens adequate informatie kunnen ontvangen over hulpverlening bij psychosociale problemen zeer behulpzaam zijn.

Namens het bestuur van de Stichting Werkgroep Herkenning

Jeroen Saris, voorzitter.


Jeroen Saris, voorzitter van Werkgroep Herkenning zegt:

‘De antwoorden op de vraag waarom onze ouders of familieleden bereid waren medewerking te verlenen aan de bezetter, of daar in sommige gevallen ten onrechte van verdacht werden, kunnen en willen we niet uit de weg gaan’, zegt Jeroen Saris, voorzitter van de Werkgroep Herkenning. ‘We kunnen deze informatie in belangrijke mate terugvinden in het CABR-archief. Wij zien het als een opdracht voor de Stichting Werkgroep Herkenning om aan dit project mee te werken, ervan te leren en dit over te dragen aan volgende generaties.  Het belemmeren daarvan zou getuigen van kortzichtigheid.’

Saris noemt het; ‘hoog tijd hierover in de samenleving met openheid en zonder verwijten aan nabestaanden met elkaar in gesprek te gaan. Wij zijn deel van deze samenleving, ook in onze levens heeft het zwijgen grote en voornamelijk kwalijke gevolgen gehad. Laten we het zwijgen achter ons laten en leren van het verleden. Alleen dan is het mogelijk om met elkaar, ongeacht welke familieachtergrond, op een respectvolle wijze in dialoog te gaan.’

Stichting Werkgroep Herkenning (SWH) ondersteunt, sinds haar oprichting in 1981, de nakomelingen van diegenen, die tijdens de Tweede Wereldoorlog op enigerlei wijze de zijde hebben gekozen van de Duitse bezetter of daarvan verdacht werden; zij worden ook wel de kinderen en (achter) kleinkinderen van ‘foute ’Nederlanders genoemd.

De stichting is niet verbonden aan enige kerkelijke en/of politieke organisatie en distantieert zich nadrukkelijk van iedere vorm van (neo)fascisme en (neo)nazisme.


Mededeling aan redacties (niet voor publicatie)

Via e-mail t.a.v. de voorzitter Michael Schuling:
secretariaat@werkgroepherkenning.nl en/of

Website Stichting Werkgroep Herkenning:
https://www.werkgroepherkenning.nl/

Publicatie van het standpunt over CABR digitalisering zoals gepubliceerd op de website van Stichting Werkgroep Herkenning:
https://www.werkgroepherkenning.nl/kenniscentrum/cabr-openbaring/standpunt-swh-cabr-open-en-digitaal-op-1-1-2025/


  • -

Voorstelling Onderstroom – Verborgen verleden

Voorstelling: Onderstroom – Verborgen verleden (Productiehuis Alphen)
Als je met zwarte voorgeschiedenis op de wereld komt, ben je dan voor altijd getekend? Onderstroom gaat niet alleen over een onderbelicht oorlogsthema maar laat ook zien hoe trauma’s van generatie op generatie worden doorgegeven.
Speeldata:
Voorstelling 3 april 2024, Theater Ludens Voorburg
Voorstelling 25 april 2024, Parkvilla theater Alphen aan den Rijn
Voorstelling 1 mei 2024, Parkvilla theater Alphen aan den Rijn:
Voorstelling 4 mei 2024, Theater de Omval in Diemen (theater na de dam)

  • -

Info Scholtenhuis in Groningen?

Beste donateurs en lotgenoten,

Graag aandacht voor de volgende oproep van Marijke Meems:

Hallo, ik zou graag een oproep plaatsen.

Eerder zocht ik deelnemers voor de podcast “Fout Bloed” en was ik op zoek naar mensen waarvan de ouders ‘fout’ waren in WOII.

Nu zoek ik specifieker. Ik heb namelijk ontdekt dat mijn oma in het Scholtenhuis in Groningen heeft gewerkt. Echter komt zij nergens op lijsten of in de archieven naar boven. Nu zou ik graag in contact komen met mensen die weten dat hun voorouder(s) in het Scholtenhuis hebben gewerkt. Welke afdeling en welk werk dan ook.

Het zou heel fijn zijn om daar met iemand over te spreken.

U kunt mij bereiken via het email-adres: marijkemeems@gmail.com

Hartelijke groet, Marijke Meems


  • -

Reise Nach Jerusalem

Uit ‘Reise Nach Jerusalem’

Het jaar 1996 was een verdrietig jaar, omdat mijn moeder op 51 jarige leeftijd overleed. Op haar sterfbed deelde zij uitspraken waarmee ze iets wilde vertellen. Dingen die ze tijdens haar leven niet heeft durven en kunnen uiten, waarover ze niet kon spreken. Toen ze eenmaal bijna niet meer echt kon spreken, was dit de laatste mogelijkheid. Haar uitspraken, cryptisch en raadselachtig, zijn enkele jaren na haar dood voor mij het begin geworden van een zoektocht : naar het kunnen plaatsen en begrijpen van haar woorden en naar haar Duitse vader, mijn grootvader.

Als beeldend kunstenaar in opleiding in de jaren ’90 was ik onbewust al bezig met het thema ‘Afwezigheid’. Dat ik een Duitse opa had die na de oorlog (WO2) nooit gevonden was, wist ik eind jaren ’80 al, maar daarna was ik dat min of meer weer ‘vergeten’. Als twintiger zijn andere dingen dan veel belangrijker. Wel sloop deze geheimzinnige afwezige dus toen al ongemerkt in mijn fotografische werk. Inmiddels 25 jaar later blijkt dat het thema in ál mijn werk van na de academie verscholen ligt. Pas in 2013, nadat er een artikel in het NRC was verschenen over mijn oma en mijn moeder met betrekking tot de gevolgen van mijn oma’s keuze in WO2 (geschreven door Jannetje Koelewijn) werkte ik langzaam maar zeker toe naar wat nu mijn project is geworden, getiteld Reise Nach Jerusalem (dit is de Duitse benaming voor het kinderspel Stoelendans).

In datzelfde jaar ben ik actief op zoek gegaan naar mijn grootvader en kwam ik Werkgroep Herkenning op het spoor. Zij hebben de eerste zet gegeven met betrekking tot waar te beginnen met deze moeilijke opgave. In het najaar van 2024 zal ik ‘Reise Nach Jerusalem’ voor het eerst tonen in Den Helder bij Kunsthal45 in de vorm van een kunst/foto-installatie.

In de installatie verbeeld ik hoe transgenerationele overdracht als gevolg van een oorlog/de oorlog tot schaamte -en schuldgevoelens kan leiden bij volgende generaties. Dat het verzwijgen en wegmoffelen van een beladen familiegeschiedenis de volgende generaties eerder tekort doet of zelfs schaadt dan ze ervoor beschermt. Foto’s, fotokopieën, alledaagse objecten voorzien van nieuwe betekenissen binnen de context van het thema, audiovisueel werk, tekeningen, teksten en persoonlijke documentatie vormen de onderdelen van de installatie. Een labyrint waarin je zelf je weg kunt zoeken.

Ik wil met het tonen van mijn installatie openheid creëren en anderen aanmoedigen ook hun verhaal naar buiten te brengen. Bij mijn expositie zal er een informatief en mogelijk educatief randprogramma komen. Onder anderen zal Alex Dekker die het boek ‘Mijn Opa was een Duitser’ schreef een lezing komen geven, is er een podcast in de maak en wil ik een workshop fotografie aanbieden over het thema. Het is op dit moment allemaal in ontwikkeling. Ik hoop RNJ na Den Helder door te kunnen laten reizen op het spoor van de route die mijn grootvader heeft moeten afleggen. In het slechtste geval eindigde dit bij de Slag om Arnhem.

Linda Bais.

https://www.lindabais.nl
(let op: in een Chrome-browser werkt de website niet optimaal, een andere browser wordt geadviseerd)

De expositie is te zien vanaf 15 september t/m 27 oktober 2024 bij Kunsthal 45 in Den Helder https://kunsthal45.nl/


  • -

Info gezocht over interneringskamp Ampsen bij Lochem

Graag kom ik in contact met nazaten van mensen die in interneringskamp Ampsen bij Lochem hebben gezeten tussen 1946 en 1948. Ik hoop op deze manier meer te weten te komen over het dagelijks leven in dit kamp: wat deden de geïnterneerden, welke verhalen deelden ze met elkaar, hoe behandelden de bewakers hen? Alle informatie is welkom! Bij voorbaat dank!

U kunt mij mailen via: Jikkezijlstra@hotmail.com


ARCHIEF

ZOEKEN

EnglishGermanFrenchDutch