Eenmaal het dorp ontvlucht (‘ik was de eerste die naar de stad ging om een beroep te leren’), werd Herta Müller in Timisoara vertaalster in een machinefabriek. Als dissidente werd ze door de geheime dienst Securitate gevolgd. Ze werd afgeluisterd, bedreigd, vernederd en mishandeld. Vrienden van haar werden door de Securitate vermoord of tot zelfmoord gedreven. Ook lesgeven bleek voor haar niet vol te houden omdat ze in de klas voortdurend Ceaușescu moest prijzen. Alleen schrijven bood verlichting. Haar eerste boek Niederungen, vertaald als Lage streken, kon alleen in gecensureerde vorm verschijnen, haar tweede bundel werd verboden.

In 1987 mocht Herta Müller naar West-Duitsland emigreren, maar ook daar werd ze door de Securitate met de dood bedreigd. Pas jaren na de val van Ceaușescu kon ze haar intussen opgeschoonde Securitate-dossier inzien, ‘en ze wisten ook dat deze verraderlijkheid meer kapotmaakte dan hun chantage’ (uit: De koning buigt, de koning moordt). In Duitsland schreef ze verder aan een oeuvre dat over het leven onder de dicatuur gaat, met alle angsten en trauma’s van dien. In 2009 kreeg Herta Müller de Nobelprijs voor literatuur. ‘Zij heeft het landschap van de mensen zonder vaderland beschreven,’ aldus het Nobel Comité.

Meer over de documentaire bij de VPRO en NPO.