Ingrid van der Chijs – Luchtmeisjes

Auteur: Ingid van der Chijs – LUCHTMEISJES – Verzet en collaboratie van twee stewardessen
Uitgever: Nijgh & Van Ditmar
Laatste druk: Februari 2013
Pagina’s: 304
ISBN: 9789038896472
ook als luisterboek verkrijgbaar: ISBN 978 90 4761 235 3

In dit boek zijn de lotgevallen opgetekend van twee stewardessen die in dienst geweest zijn van de KLM. De auteur beschrijft eerst de beginjaren van de in 1919 opgerichte KLM, met in de hoofdrollen Albert Plesman en de eerste piloten die er alles voor over hadden om hun maatschappij en Schiphol op de kaart te zetten. In 1935 verschenen de eerste stewardessen en de Nederlandse samenleving keek vreemd aan tegen deze ‘veredelde huismeiden’, zoals ze volgens het blad ‘Geschiedenis’ in die tijd genoemd worden en zag in hen blauwe engelen die ‘met haar verleidingskunsten eerzame, doch eenzame mannen tot echtscheiding konden overhalen.’ Hoogtepunten en dieptepunten van de KLM komen aan de orde: de eerste vlucht naar Batavia, de eerste transatlantische vlucht, de vlucht van de Uiver naar Melbourne, daarnaast ook enkele ongelukken.

Dan richt het boek zich op Hilda Bongertman, dochter van een Bussumse sigarenwinkelier, en de eerste stewardess van Nederland, en op Trix Terwindt, dochter van een gefortuneerde, streng katholieke Gelderse steenfabrikant. Bij het uitbreken van de oorlog zette Hilda zich in voor het nationaal-socialisme en schreef het boek ‘Jeugd in de branding’ waarin ze de jonge lezers opriep zich in te zetten voor de Groot-Germaanse gedachte en tegen het communisme te vechten. Trix koos voor het verzet. Via Zwitserland wist ze Engeland te bereiken waar ze betrokken raakte bij het Englandspiel. In dat kader werd ze gevangen genomen, eerst in Haren gevangen gezet, later overgebracht naar Mauthausen. Ze wist te overleven, maar was geestelijk en lichamelijk te verzwakt om haar beroep na de oorlog opnieuw uit te oefenen. Ze hield wel contact met de ‘KLM-familie’, en begon een affaire met ex-piloot John Scholte, die zich al voor de oorlog bij de NSB had aangesloten.
Hilda werd geïnterneerd. In 1948 pas kwam haar zaak voor. Door te erkennen dat ze verkeerde keuzes had gemaakt werd ze vrijgesproken. Er was voor haar geen plaats meer bij de KLM en ze leidde daarna een teruggetrokken leven.
Op zeker moment ging ze een relatie aan met Sonja, die na later bleek koerierster was geweest voor de verzetskrant Het Parool. Voor de oorlog was Hilda een bekende Nederlandse, een rolmodel voor vrouwen die zich wilden ontplooien. Daarna werd er alleen nog over haar collaboratie gesproken en van lieverlee verdween ze uit beeld.

Trix was altijd een verlegen meisje geweest; door haar rol in het verzet kreeg ze de status van
heldin en werd zelfs gevraagd hofdame bij koningin Wilhelmina te worden. Maar zij weigerde beleefd.

Het is zeker dat Trix en Hilda elkaar na de oorlog nog minstens één keer hebben ontmoet. Hoe zij tegenover elkaar stonden weten we niet. De ‘goede’ Trix heeft, dat is bekend, een goed woordje gedaan voor haar Duitse bewakers en was er ook voor dat de ‘Drie van Breda’ hun vrijheid kregen. Ze ging ook een relatie met een ex-NSB’er aan.
De ‘foute’ Hilda had uiteindelijk een relatie met een vroegere verzetsdeelneemster. Van der Chijs doet in haar boek geen morele uitspraken. De boekbespreking in ‘Geschiedenis’ zegt tot slot: ‘Objectief en zakelijk beschrijft zij de motieven van Hilda’s vader, haar broer en van Hilda zelf om voor de NSB te kiezen. Zij, net als Trix, kozen tenminste voor iets. De grote meerderheid koos nergens voor, maar paste zich aan, om na de bevrijding uit te barsten in morele verontwaardiging over al die ‘foute’ Nederlanders.’

GSB

Lees meer en discussieer mee via ons forum.