Over de internerings-, bewarings- of verblijfskampen die in 1945 worden ingericht is heel weinig bekend. Hier vindt u een (incomplete) lijst met namen van kampen voor collaborateurs of hen die daarvan verdacht werden.
Interneringskamp Westerbork. Bron: Herinneringscentrum Westerbork
Friesland
Kamp Barka te Harlingen, 1945-1950
Kamp Bergum v.a. april 1945 tot juli 1945 gehuisvest in de Christelijke school. Tijdelijke verzamelopvang. Gedetineerden werden verplaatst en ondergebracht in Kamp Lindenburg (Wolvega) of Kamp Sparjebird (bij Hemrik, Gem. Opsterland) voormalig kamp van de N.A.D.
Gevangenis Crack-State te Heerenveen, 1946-1948
Kamp Ericadorp (Leeuwarden) (vrouwenkamp) was al geopend in april 1945 tot (1950?) Het grootste en langst open vrouwenkamp.
Huis van Bewaring te Leeuwarden, 1946-1951
Kamp Wierda (1946-1948) heette in 1945 Kamp Lindenoord, was een voormalig kamp vd Duitsers. (Ned.ArbeidsDienst)
Kamp Wierda is genoemd naar de drie broers in het verzet die doodgeschoten zijn vlak voor de bevrijding op 11 april 1945. In kamp Wierda werden zowel mannen als vrouwen gehuisvest, voordat ze naar Kamp Ericadorp in Leeuwarden verplaatst werden.
Noodziekenhuis te Leeuwarden, 1947-1951
De Gevangenis te Sneek, 1946-1951
Kamp Sondel te Sondel, 1946-1951
Kamp Sparjebird te Hemrik, 1946-1947
Kamp Vliegveld Leeuwarden, V.a. april 1945 verblijfs- en interneringskamp (werkkamp waar NSBérs vanuit te werk werden gesteld) op het terrein van het vliegveld. Met name om de landingsbanen met brokstukken uit Rotterdam te herbouwen. Gedetineerden uit gevangenis het Blokhuispoort Leeuwarden werden soms naar vliegveld overgeplaatst. Kamp sloot in ieder geval na 1947. (Harterink ging na sluiting van Farnsum retour Vliegveld)
Kamp Ybenheer en kamp Oranje te Fochteloo. Ybenheer (of Ybenhaer) heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog als werkkamp voor joden gediend. Na de bevrijding werd het gebruikt als strafkamp voor NSB-ers en omgedoopt tot kamp Oranje.
Kamp It Petgat te Blesdijke, 1946
Op Ameland v.a. 1945 tot vlak voor Kerst 1945 had je ook een interneringskamp Werkkamp, moesten vooral prikkeldraad ed. opruimen, vissers/boeren helpen. Gelegen aan het eind van de Badweg van Nes. Dit was een gemoedelijk kamp met luxere voorzieningen dan in Leeuwarden. B.V. Auping-kapokmatrassen. Een voormalige N.A.D.zaal/ Barak met aangebouwde kamertjes en zaaltjes. Bezoekers mochten ook langer blijven.
N.B. Overigens waren er meerdere verzamelplaatsen voor NSBérs in april 1945, voornamelijk in scholen. Voordat ze naar een “regulier” interneringsverblijfskamp (lees werkkamp) werden verplaatst. In de loop van 1946 toen de “lichtere” gevallen steeds meer naar huis mochten werden er kampen gesloten. Ook kampen in Friesland sloten toen; Franeker en Harlingen. Deels aangevuld via bron: F.J. Harterink, Verslag van mijn internering, Bergum, Wolvega, Leeuwarden, Ameland, Farmsum 15 april 1945-17 januari 1947
Groningen
Blindeninstituut in Haren (mei 1945 – ?)
Kamp Carel Coenraadpolder te Finsterwolde, 1946-1951
Kamp De Hart te Winschoten.
Kamp Helpman te Groningen (voormalige ‘Albino’), 1946-1947
Kamp Ruischerbrug te Groningen, 1945-1946
Kamp Stadspark te Groningen) , 1946-1951
Strafgevangenis en huis van bewaring in Groningen, 1946-1947
Kamp Irene bij Farmsum (Delfzijl) was eerst een vrouwenkamp; van 1945 tot 1-9-1946 De 160 vrouwen van dat kamp, werden overgeplaatst naar kamp Ericadorp te Leeuwarden. Van 1-9-1946 tot 1-12-1946 werd kamp Irene een mannenwerkkamp met 300 man. Moesten vooral bij de boeren in de omgeving werken. O.a. Kamp Vliegveld Leeuwarden werd te vol dus moesten er mannen worden overgeplaatst. Met NSB-barak-hoofden werd dat kamp zelfstandig geleid met een comm andant als hoofd en een paar man bewaking. Veel minder streng. De mannen van Kamp Irene werden eind november gesplitst in een deel wat naar Westerbork ging en een deel naar Vliegveld Leeuwarden. In de loop van 1946 toen de “lichtere” gevallen steeds meer naar huis mochten werden er kampen gesloten.
Kamp De Kazemat te Veendam, 1946-1951
Kamp Nuis te Marum, 1946-1949
Kamp De Beetse te Sellingen, 1946-1948. Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren joden ondergebracht in kamp Sellingerbeetse. Na de bevrijding werd het kamp ingericht als ‘Bewarings- en Interneringskamp Sellingerbeetse’. Honderden voormalige NSB-ers en SS-ers werden er opgesloten. Het kamp was inmiddels voorzien van prikkeldraad en wachttorens. De gevangenen moesten helpen bij het werk op het land bij boeren in Westerwolde. Op 15 februari 1948 werd het kamp gesloten. De geïnterneerden werden overgebracht naar onder andere Kamp Westerbork en een deel van de barakken werd afgebroken of verkocht. Op het terrein staat nu nog één barak.
Kamp De Slikken te Westernieland / Eenrum, 1946-1951. Werd na de bevrijding door 500 – 800 geïnterneerde NSB’ers bevolkt. Zij moesten zo’n twaalf uur per dag in de kwelder en in het slijk werken ten behoeve van de inpoldering van de Linthorst-Homanpolder.
Kamp Wilhelminahoeve te Opende, 1946-1950
N.B. In de loop van 1946 toen de “lichtere” gevallen steeds meer naar huis mochten werden er kampen gesloten. Zoals Kamp Veendam, Barakkenkamp Marum, werd verplaatst naar de Carel Coenraadpolder in Finsterwolde (Marum werd later een Jeugdkamp), kamp Sellingerbeetseen dus ook Farnsum, allemaal in Groningen gelegen sloten tussen 1 oktober en 1 december 1946. Deels aangevuld via bron: F.J. Harterink, Verslag van mijn internering, Bergum, Wolvega, Leeuwarden, Ameland, Farmsum 15 april 1945-17 januari 1947
Drenthe
Lagere school in Vries (mei/juni 1945 -?)
Kamp De Fledders te Norg, 1945-…. In de loop van 1943 worden vrouwen (afgedankte prostituees van Duitse officieren) en hun kinderen in het kamp ondergebracht. Na de oorlog dient De Fledders voor de internering van van NSB-ers en van collaboratie verdachte personen.
De Oude School te Rolde. Hier verbleven ook kinderen.
Kamp Papenvoort te Rolde, interneringskamp voor vrouwen en kinderen van NSKK-mannen.
Kamp Westerbork te Hooghalen, 1946-1949
Overijssel
Kamp Acaciaplein te Almelo, 1945-1950
Huis van Bewaring te Almelo, 1947
Kamp Beenderribben te Steenwijkerwold, 1947-1951
Kamp De Eese te Steenwijkerwold, 1947-1951
Kamp Beugelen te Staphorst, 1946-1951
Kamp De Conrad te Rouveen, 1945-…
Kamp Erika te Ommen, 1946-1951
Kamp ’t Weversnest te Ommen, 1947
Generaal J.B. van Heutsz Kazerne te Kampen, 1945-1950
Kamp Hessum te Dalfsen, 1947-1951
Kamp De Molengoot te Collendoorn, 1945-…
Huis van Bewaring te Zwolle, 1947
Vliegveld Twente te Enschede, 1946-1951
Kamp Beenderribben te Scheerwolde
Flevoland
Kamp Noordoostpolder te Emmeloord, 1946-1951
Kamp Zuidvaart, apr. 1945 – dec. 1945
Kamp Schokland, apr. 1945 – dec. 1945
Kamp Luttelgeest, apr. 1945 – dec. 1945
Kamp Marknesse, apr. 1945 – dec. 1945, het zou mogelijk ook Marknesse Zuid kunnen zijn
Kamp De Voorst, apr. 1945 – dec. 1945
Kamp Westvaart, apr. 1945 – dec. 1945 / 1947 – dec 1948
Kamp Zwolschevaart, apr. 1945 – dec. 1945
Kamp Lemstervaart, apr. 1945 – dec. 1945
Kamp Kadoelen, apr. 1945 – dec. 1945
Kamp Zwartemeer, apr. 1945 – dec. 1945
Kamp Enservaart/Ens1, apr. 1945 – dec. 1945
Kamp Kuinre, apr. 1945 – dec. 1945
Kamp Schoterbrug, apr. 1945 – dec. 1945, huisvesting B.S. leden 1945
Kamp Espelerbocht, apr. 1945 – dec. 1945, werd ook veelal gebruikt voor huisvesting B.S. leden
Kamp Ramspol, apr. 1945 – dec. 1945, vermoedelijk een ‘doorgangskamp’**
Kamp Lemmer, apr. 1945 – dec. 1945, vermoedelijk een ‘doorgangskamp’**
** In alle stukken komen de kampen Ramspol en Lemmer niet voor.
Deze worden slechts genoemd omdat men daar de polder in komt, met een transport van te interneren politieke delinquenten.
Bron: www.nopinoorlogstijd.nl
Gelderland
Harderwijk, Centraal Bewarings- en Verblijfskamp Jan van Nassau Kazerne
Kamp Ampsen te Lochem, 1946-1951
Kamp Avegoor te Rheden/Ellecom. In dit kamp werden ook rijksduiters bijeengebracht die vanwege operatie Black Tulip terug naar Duitsland moesten keren.
Kamp Deventer te Deventer, 1947
Kamp Ede te Ede, 1945-1950
Fort bij Vuren te Vuren, 1946-1951
Kamp Groede te Nijmegen, 1946-1951
Kamp Mariënbosch te Nijmegen, 1948-1951. In dit kamp werden ook rijksduiters bijeengebracht die vanwege operatie Black Tulip terug naar Duitsland moesten keren.
De Tuchtschool te Nijmegen, 1946-1951
Kamp De Harskamp te Milligen, 1945-1951
Kamp De Heuvel te Velp
Kamp Klein Heidekamp te Deelen, 1946-1951
Kamp De Kruisberg te Doetinchem, 1946-1950
Kamp Milligen te Garderen, 1947-1952
Kamp Neerijnen te Waardenburg, 1946-1951
Kamp Vorden te Vorden, 1946-1951
Kamp Vosseveld te Winterswijk, 1946-1951
Kamp Meddo te Winterswijk (vermoedelijk van tijdelijke duur)
Kamp Wezep te Wezep, 1947-1950
Kamp Zuthpen te Zutphen, 1946-1951
Kamp De Wittebrink te Hummelo, 1945 -…Dit kamp was tijdens de Tweede Wereldoorlog een joods werkkamp. Na de bevrijding werden NSB-ers, landwachters, voormalige SS-ers en SD-ers geïnterneerd. Daarna is het kamp nog enige tijd een doorgangskamp voor Duitse krijgsgevangenen geweest.
Utrecht
Kamp Amersfoort bij Leusden was in de Tweede Wereldoorlog één van de concentratiekampen in Nederland. Na de bevrijding (1946-1951) werden NSB-ers, collaborateurs en enkele SS’ers geïnterneerd in het Bewarings- en verblijfskamp Laan 1914, zoals het toen werd omgedoopt.
Fort Blauwkapel te Maartensdijk, 1946-1950
Fort De Bilt te Utrecht, 1946-1951
Fort Honswijk te Schalkwijk, 1946-1948
Kamp Laan 1914 te Amersfoort bewarings- en verblijfskamp, interneringskamp voor NSB-ers, collaborateurs en enkele SS’ers op de plaats van het voormalige Kamp Amersfoort. Zie ook boek: Richard Hoving – Het ‘foute’ kamp.
Kamp Nieuwersluis te Nieuwersluis, 1946-1951
Kamp Rhynauwen te Utrecht, 1946-1951
Limburg
Kamp Maastricht te Maastricht, 1946-1951
Kamp Mijnstreek te Heerlen, 1947-1951
Kamp Mijnstreek Zuid-Limburg te Amstenrade, 1946-1951
Kamp Sluis XVI te Weert, 1946-1949
Kamp Steyl te Steyl, 1947-1951
Kamp Vilt bij Valkenburg. Dit kamp was in gebruik tot maart 1946. In het kamp werden zowel mannen als vrouwen geïnterneerd.
Noord-Brabant
Bewaar- en verblijfskamp St. Odulphus Lyceum te Tilburg 1945-?
Kamp Ave Maria te Tilburg, 1946-1951
Kamp Altena te Sleeuwijk, 1951
Kamp Geldrop te Geldrop.
Kamp Grave te Grave, 1946-1951
Kamp Hoogerheide te Hoogerheide, 1945-1950
Kamp Meilust te Bergen op Zoom, 1947-1948
Kamp Nootendaal te Steenbergen, 1946-1951Kamp Reusel te Reusel
Kamp St. Antoine te Standdaarbuiten, 1946-1950
Kamp St. Joostje te Breda
Kamp De Til te Gilze-Rijen
Kamp Vught te Vught, 1944-1949
Zeeland
Kamp Domburg te Domburg, 1947-1950
Fort Ellewoutsdijk te Ellewoutsdijk, 1946-1950
Kamp Haamstede te Haamstede, 1946-1951
Militair Hospitaal te Middelburg, 1946-1951
Kamp Sluis/Groede te Sluis, 1946-1949
Kamp De Witte Driehoek te Rilland-Bath, 1946-1951
Noord-Holland
Kamp De Centrale Bakkerij te Amsterdam, 1945-1949
Kamp Levantkade te Amsterdam, 1945-1946
Kamp West te Amsterdam, 1946 -1951
Kamp Christelijke Belangen te IJmuiden, 1946-1951
Kamp Crailoo te Laren, 1946-1951
Districtsgevangenis GII en DVI te Zaandam, 1946
Kamp Duin en Bos te Bakkum, 1946-1950
Kamp Duinrust te Overveen, 1946-1950
Fort Aagtendijk te Beverwijk, 1946-1951
Fort Zuidwijkwermeer te Beverwijk, 1947-1951
Fort Benoorden Purmerend te Purmerend, 1946-1951
Fort Bij Hoofddorp te Hoofddorp, 1946-1951
Fort Bij Spijkerboor te Middenbeemster, 1947-1950
Fort Edam te Edam, 1947-1951
Fort Erprins te Den Helder, 1947-1951
Fort Jisperweg in de Beemster, 1946-1951
Fort Middenweg in de Beemster, 1946-1951
Fort Neckerweg in de Beemster, 1946-1951
Fort Penningsveer te Haarlemmerliede, 1947-1951
Fort Veldhuis te Uitgeest, 1947-1951
Kamp Krommeniedijk te Uitgeest, 1946-1951
Kamp Marken Binnen te Uitgeest
Koudenhorn kazerne te Haarlem, 1946-1950
Kamp De Krententuin te Hoorn, 1945-1951
Kamp Kruithuis te Halfweg, 1947-1951
Kamp Sectorpark te Halfweg, 1946-1950
Blaskowitz bunker te Hilversum 1945
Kamp N.S.F. te Hilversum, 1947
Sanatorium Lommerijk te Hilversum, 1946-1952
Kamp Rochdale te Alkmaar, 1946-1950
Kamp De Roskam te Weesp, 1945-1949
Kamp Schoorl te Schoorl, 1946-1950. Werd ingericht als legerkamp, door de Duitse gebruikt als internerings- en concentratiekamp en na de bevrijding voor internering van NSB’ers en andere collaborateurs.
Het Singerhuis te Blaricum, 1946
Texel, Kamp De Vlijt, 1946-1948
Zuid-Holland
Kamp De Beer te Rozenburg, 1946-1951
Benthem Kazerne te Dordrecht, 1945-1950
Kamp Buitensluis te Numansdorp, 1946-1949
Kamp Cellenbarakken te Den Haag, 1946-1949
Verzamelplaats Fruitmarkt te Den Haag, tot oktober 1945
Doelenkazerne te Leiden, 1946-1951
Kamp Duindorp te Scheveningen, 1945-1947
Fort Haerlem te Hellevoetsluis, 1946-1951
Fort Prins Frederik te Ooltgensplaat, 1946-1951
Kamp Gouda te Gouda, 1946-1951
Kamp De Hoefslag, Hoofdweg 300 te Rotterdam, 1946-1950
Kamp Kanaalweg te Rotterdam, 1946-1951
Bewarings- en verblijfskamp D.Barak (ziekenhuis Bergweg) te Rotterdam
Bewarings- en verblijfskamp Hulpziekenhuis Barkastraat te Rotterdam
Bewarings- en verblijfskamp Rochussenstraat 379 te Rotterdam
Bewaringskamp Het Blauwe Huis te Rotterdam
Bewaringskamp Hulpgevangenis te Rotterdam
Bewaringskamp Noordsingel te Rotterdam
Bewaringskamp Tamboerstraat (hulpgevangenis) te Rotterdam
Kamp Voorschoterlaan te Rotterdam
Kamp Korte Geer te Delft, 1945-1950
Kamp De Vergulde Hand te Vlaardingen, 1946-1951. Het is berucht geworden vanwege het aan elkaar vastbinden van geïnterneerden met zware kettingen.
Kamp Vianda te Hoek van Holland, 1946-1951
Kamp Voorburg te Voorburg, 1946-1947
Nederlands-Indië
Kamp Ngawi voor Indische NSB’ers en Duitsers op Oost-Java
Kamp Onrust, eiland voor West-Java met een interneringskamp voor Indische NSB’ers en Duitsers.
Bron: Nationaal Archief https://www.nationaalarchief.nl/
Interessante externe websites en pdf’s:
- Bewaringskampen Politieke Delinquenten: De Stelling van Amsterdam.
- Over strafkampen voor ‘foute Nederlanders’: Heerlen vertelt.
- Personen die als straf in mijnen moesten werken: Staatsmijnen in Limburg.
- Rijkswerkinrichting (RWI) ‘De Passart’ te Treebeek (1947-1951): Staatsmijnen in Limburg.
- Uitgave Land van Herle RWI Mijnstreek Limburg: Over strafkampen voor ‘foute Nederlanders’ en het mijnkamp Julia te Eygelshoven [1947-1957] door Marcel Krutzen.
- Promotie Anna M. J. Schoot Uiterkamp: “Kolen en kampen- Tewerkstelling van politieke delinquenten in Nederlandse steenkolenmijnen, 1945-1958“.
-
Bron: Internet – “Witboek betreffende het gebeurde in de Nederlandse internerings- en bewakingskampen in de jaren na de bevrijding“(Amsterdam: De Nieuwe Post, 1948), Auteur: Rodrigues Lopes: EVDO02_NIOD05_8493(1).
- Bron: Historisch Nieuwsblad, “Uitzicht: kampkrant voor collaborateurs”, Auteur: Elias van der Plicht, 23 april 2020, laatste update: 2 mei 2023. Gedetineerde landverraders mochten na de Tweede Wereldoorlog geen gewone kranten lezen. Daarom kwam er voor hen een speciaal weekblad, Uitzicht. De redactie en de lezers hadden vanaf het begin een hekel aan elkaar.